چرا همه لرها باید "ایران برگر" را تماشا کنند؟

بقلم ابوالفضل بابادی شوراب
تاریخ انتشار: ۲۲ اکتبر ۲۰۱۷

فیلم سینمایی ایران برگر در سال ۱۳۹۳ تولید شده و کارگردان آن مسعود جعفری جوزانی خود از لرتباران جغرافیای ثلاث می باشد که بدون آنکه نامی از لر بیاورد در این فیلم بخشی از فقر و معضلات اجتماعی مردم لر را به نمایش گذاشت.

این فیلم طایفه گرایی و ساختار طبقاتی غلط خان و رعیتی گذشته مردمان لر و تداوم آن در دوران امروز را نشان می دهد و عنوان می کند اگرچه ساختار خان و رعیتی به لحاظ قانونی مشروعیت خود را از دست داده، اما از لحاظ عرفی شرایط آن(در فیلم)همچنان پابرجا است.

درست است که این فیلم بصورت طنز ساخته شده اما دارای مفاهیمی کاملا جدی و ‌آسیب شناسانه برای جغرافیای لر می باشد.

فارغ از زبان فیلم که متعلق به جغرافیای منطقه محل تولد کارگردان می باشد، می توان گفت مسائل بیان شده در این فیلم قابل تعمیم به کل مناطق لرنشین است.

قابل ذکر است قصه اصلی فیلم حول خان ها می چرخد، نامزدهای انتخاباتی برای تصدی نمایندگی مردم جغرافیای فرضی آن منطقه لرنشین، امرالله خان، فتح الله خان و خان بابا یار (آدم خوبه داستان)، هر سه پس و پیش نام هایش خان دارد، گویی در این جغرافیای نفرین شده به جز خان ها شخص لرتبار دیگری حق ت ورزی ندارد.

قابل توجه است که لیلی و مجنون این فیلم هم فرزندان دو خان اصلی فیلم می باشند.

نام طوایف حاضر در فیلم براساس نام کوچک خان طایفه معرفی می شود، گویی در سرزمین لرها(برعکس بقیه ‌سرزمین های توسعه یافته داخلی و خارجی)قهرمانان و ضد قهرمانان داستان ها باید فره خانی داشته باشند و افرادی که این ویژگی را ندارند، نمی توانند در قامت قهرمان، مدافع جامعه خود ظاهر شوند.

نمی دانم جناب استاد مسعود جعفری جوزانی بعنوان یکی از کارگردانان برجسته لر که با فیلم های پیشین خود همچون جاده‌های سرد، شیر سنگی و در مسیر تندباد برشی از تاریخ و فرهنگ اجتماع خود(لرها) را آسیب شناسی کرده آیا اصرارش بر تاکید غیرمستقیم به مسئله اهمیت خوانین، عمدی بوده یا غیرعمد؟با هدف دفاع از فره خانی بوده یا نقد آن؟ بهر ترتیب او نیز همچون بسیاری از کارگردانان ایرانی می توانست فیلم های آپارتمانی عشقی و شهری بسازد اما توانش را برای ساخت و نمایش برشی از باورهای جامعه لر قرار داد که از این بابت باید از وی تقدیر نمود.

مسائل آسیب شناسی که در این فیلم بیان می شود، همچون طایفه گرایی و درگیری طایفه ایی، نگرش خان و رعیتی، توقعات پایین مردم شید(لرها)، شام دادن به بهانه انتخابات و…قابل تعمیم به کل ولات لر می باشد.

در این فیلم عنوان می شود دشمنی امراللهی،فتح اللهی(دشمنی طایفه ای)در شید (سرزمین لر) ریشه دار است، اما هرگز عنوان نشد چقدر از این اختلافات ریشه در عوامل و آدم های خارج از سرزمین لر دارد.

برخی فعالان لر همان موقع اکران فیلم، نقد داشتند که چرا آدم های طنز این فیلم آقای جعفری جوزانی، لری سخن می گویند و آدم های جدی، فارسی؟خب احتمالا هدف آقای جعفری جوزانی نقد درون گفتمانی و درون لری بوده و البته به شکلی هوشمندانه بر تاثیر قوی غیر لرزبان ها بر جامعه لر اشاره داشته، آنجا که مشاوران و تاثیرگذارترین افراد بر دو خان اصلی فیلم لر زبان نیستند!

وی شاید به این نحو خواسته سادگی و غریب پرستی ما لرها را به نمایش بگذارد و عنوان کند اگر همتبار کار بلد ما پیشنهادی به ما بدهد نمی پذیریم اما کافی است یک غریبه پیشنهادی بدهد فی الفور پیشنهاد او را انجام می دهیم و نکته اینکه آن دو خان با مشاوره افراد غیر لر زبان به نتیجه ی خوبی دست نیافتند و این اتفاقا بزرگترین نقد جوزانی به دخالت های غیر لرها و همچنین کنش غریب پرستی ما است.

بهر صورت بنده از دیگر فعالان و منتقدان لر می خواهم همراه با تعصب و عشق به هویت شان از دریچه منفی و تضاد این فیلم را قضاوت نکنند و از عموم همتباران می خواهم حتما فیلم سینمایی ایران برگر را تماشا کنند البته نه صرفا جهت کسب شادی، بلکه از طریق آن باورهای غلط مان را بازبینی و اصلاح کنیم و جامعه ایی قدرتمندتر بازتولید نماییم.

با سلام در صورت صلاحدید و تمایل، یادداشت فوق را در شبکه های اجتماعی، به اشتراک بگذارید